Çorum Müzesi

^1968 yılında hizmete açılan Çorum Müzesi'nin çekirdeğini Alacahöyük, Boğazköy, Ortaköy, Eskiyapar, Pazarlı, Kuşsaray ve Alişar Höyük buluntuları oluşturuyor diyebiliriz.

^Müzenin koleksiyonu Helenistik, Roma, Bizans, Hitit Frig, Kalkolitik ve Eski Tunç dönemlerini kapsıyor.

^“Korunması Gerekli Taşınmaz Kültür Varlığı” olarak tescillenmiş olan müzede, Hitit dönemine ait üzeri çivi yazılı Hitit kralı II. Tuthaliya’ya ait (M.Ö. 1430) bronz kılıç, UNESCP tarafından “Dünya Belleği Listesine” alınan Hitit dönemi çivi yazılı tabletler, Boğazköy-Hattuşa ve Ortaköy-Şapinuva kazılarında arşiv halinde bulunan kil mühür baskılı tılsımlar ile çivi yazılı tabletler sergileniyor.

^Haftanın her günü 8. 00-17. 00 arasında ziyaret edebilirsiniz. Ayrıca, Müzekart da geçerli.

Hüseyindede Vazosu: Eski Hitit doneminin son derece ender eserlerinden biri olup, M.Ö.16. yüzyıla tarihlenmiştir. Vazonun ağız kenarı üzerinde kanallara bağlanmış boğa başları ve bir tekne bulunuyor. Çeşitli Hitit bayram törenlerinde tekneye boşaltılan sıvı, kanallardan geçerek boğa başlarından kabın içine akıtılarak kullanılıyormuş. Kabın ağzına heykel tarzında yerleştirilen boğa başları, vazonun Fırtına tanrısının kutsal hayvanı olan boğa kültüyle de ilişkisini ortaya koyuyor.

Hitit Dönemi Bileziği: M.Ö.1650-1200 

Hristiyanların, kutsal, onurlu ve havarilerle eşit olan büyük imparatorları ve büyük hükümdarları Constantinus ve Helena.

Ekmek Damgası: Doğu Roma Dönemi M.S. 395 - 1453

İki Keçili Kabartma Levhası: Hitit Dönemi M.Ö.1250-1200

Kırların Koruyucu Tanrısı: Hitit Dönemi M.Ö.1650-1200

Üçlü Tanrı Tasviri: Hitit Dönemi M.Ö.1250-1200

İmparator Büstü Biçiminde Kantar: M.S. 5-6. Yüzyıl

Çorum Saat Kulesi & Dünyanın Merkezi

^Şehrin merkezinde yer alıyor ve minare stilinde yapılan kulenin üzerinde kurşun kubbeyle örtülü olan kulenin dört bir tarafında saat kadranı bulunuyor.

^Çorum Saat Kulesi, Beşiktaş Muhafızı Çorumlu Yedi-Sekiz Hasan Paşa tarafından 1894 yılında yaptırılmış.

^Veli Paşa Konağının ve saat kulesinin hemen karşısında yapılan hesaplamalarda teorik olarak dünyanın merkezinin Google Haritalar tarafından Çorum olarak işaretlenmesi üzerine Çorum'un dünyanın merkezi olduğunu belirten konum simgeli meşhur tabelayı da gelmişken mutlaka ziyaret edin derim...

Eskiciler Arastası - Dünyanın En Dar Arastası

^Bir kısmı faal, kalanı depo amacıyla kullanılan ortalama 1,5 metrekarelik çok sayıda dükkandan oluşuyor. Unvanı gerçeği ne kadar yansıtıyor bilemiyorum ancak rengarenk dükkanları ve dükkanların üzerine asılı Yeşilçam temalı repliklerle ve özlü sözlerle boyutuyla ruhu daraltmak yerine adeta sempatisiyle ferahlatıyor.

^Dünyanın merkezi Çorum tabelalı mini şehir meydanının hemen arkasında yer alan Tarihi Dikiciler Arastası, iki kişinin yan yana zorlukla ilerleyebileceği 1.5 metrelik genişliği ile dünyanın en dar ticaret sokağı olarak biliniyor.

Veli Paşa Hanı

^Hana girer girmez hemen solda leblebili Türk kahvesi gibi yerel kahve çeşitlerini tadabileceğiniz küçük ama samimi bir kafe de var. Burası zamanında ünlü şair Bedri Rahmi Eyüpoğlu'nun da uğrak yeri ve eserlerine de ilham kaynağı olmuş bir yermiş. Burada yaptığı eskizler daha sonraları 1970'li yıllarda çalıştığı "Han Kahvesi" seri resimlerinin temelini oluşturmuş.

^Çorum şehir merkezinde, Saat Kulesinin hemen karşısında yer alan bu han, 19. yüzyıl sonlarında inşa edilmiş. Uzun yıllar otel olarak işletilen handa, alt kattaki taş avlu etrafında at arabalarının bağlandığı bir bölüm, depolar ve kahvehaneler bulunmaktaymış. Bina, konumunun ve girişinin elverişli olması sebebiyle 1950’li yıllarda şehir terminali olarak faaliyetteymiş ve yapının terminal olarak kullanıldığı dönemde, üst katlardaki odalar bir bekleme salonu gibi kullanılmış. Uzun süre araç beklemek zorunda olduğu için üst katta oda kiralayanaileler de buranın aynı zamanda "Anadolu Oteli" olarak adlandırılmasında baş rolü üstlenmiş.

^Şehrin en önemli anıtsal yapılarından biri olarak kabul edilen bu estetik hanı Pazartesi hariç her gün 9.00-21.30 arasında ziyaret edebilirsiniz.

^Han Kahvesi'nden sonra da önerim Han'a girmeden sağda yer alan Çorum Şehir Müzesi'ne de bir göz atmanız olacaktır. Şehir Müzesi'ne burada başlayıp bir yukarı kat çıktıktan sonra devam ettiğinizde Veli Paşa Hanı'nın üst katındaki odalardaki muhtelif eserleri gezerek yine Han'ın dışından içine doğru seyreden bir tur ile tamamlayabiliyorsunuz. Hattilerden (M.Ö. 2500-1700 yıllarında Anadolu'da yaşamış bir uygarlık) başlayarak günümüze kadar Çorum'un tüm tarihini Handaki 15 oda içerisinde sergilemişler. Odalar küçük ancak eserlerin özellikle künyeleri ve balmumu heykel kalitesi oldukça iyi olduğundan buraya geldiğinizde burayı es geçmeyin derim...

Hattuşa Antik Kenti

^1986 yılında UNESCO “Dünya Miras Listesi”ne alınan Hattuşa (Boğazköy), Hitit İmparatorluğunun başkenti olarak Anadolu’da yüzyıllar boyunca önemli bir merkez olmuş.

^Kent, Fransız gezgin Charles Texier tarafından 1834 yılında keşfedilmiş. Hitit İmparatorluğu döneminde kentin etrafının yaklaşık 6 kilometre uzunluğunda bir surla çevrili olduğu tespit edilmiş ve bu surlar üzerinde kente girişi sağlayan anıtsal kapılar yer almaktadır. Şehir surunun en güney ucunda ve kentin en yüksek noktasında, Yer Kapı olarak adlandırılan kapı bulunur. Kabartmalarla süslü olan Sfenksli Kapı, Kral Kapısı ve Aslanlı Kapı ise Hitit taş işçiliğinin en güzel örneklerindendir.

^Ören yerinde bulunan ve bilinen en eski Hint-Avrupalı dili temsil eden çivi yazılı tablet arşivleri, 2001 yılından itibaren UNESCO’nun “Dünya Belleği Listesi”nde yer almaktadır. Söz konusu tabletlerde Hattuşa’dan “Bin Tanrılı Şehir” olarak söz edilmektedir. Bu yönüyle UNESCO’nun her iki listesinde yer alan tek yer olma unvanına sahip.

^Haftanın her günü aşağıdaki dönemlerde ziyaret edebilirsiniz. Müzekart da geçerli. 

1 Nisan - 1 Ekim (Yaz Dönemi): 10.00-19.00

1 Ekim - 1 Nisan (Kış Dönemi): 8.00-17.00

^Büyük Tapınak’ın kalıntıları arasında dikkat çeken bir taş bulunuyor: küp şeklinde nefritten oyulmuş büyük bir monolit. Aslında bu yeşil taşın kullanım amacı hakkında bugüne kadar çok sayıda teori var. Teorilerden biri, bu taşın dönemin Hitit kralının dini törenler sırasında oturduğu bir taht olabileceği yönünde. Bir diğeri, tören sunağı olarak da kullanılmış olabileceği yönünde. Son bir teori ise, taşın zamanın geçişini ve mevsimlerin değişimini izlemek için kullanılmış olabileceğini ileri sürüyor. Ancak, bu taşın tarihsel işlevine dair kesin bir kanıt bulunmadığından, şimdilik bu teorilerin yalnızca bir varsayımlardan ibaret olduğunu söylemek lazım. Yine de, taşın üst kısmına dokunduğumda farklı bir enerji hissiyatına kapıldığımı da itiraf etmem gerekir...

Aslanlı Kapı: Büyük gözler ile açık ağız tasviri aslanların koruyucu niteliklerini vurguluyor. Soldaki aslanın tahrip olmuş ve restore edilen başının hemen solunda, öğle günesinde farkedilebilen hiyeroglif işaretler bulunuyor.

Sfenksli Kapı: Dıştaki sfenkslerden doğuda olanı eksik, batıda olan ise kısmen görünüyor. İç kapının pervazlarındaki sfenksler ise büyük kanatları, yukarı kalkık kuyruklarıyla üç boyutlu olarak şekillendirilmiş. Eserin orijinali Boğazköy Müzesi'nde sergileniyor.

Kral Kapısı: Şehir surunun güney doğusundaki bu kapı en iyi korunmuş kapıdır. İç kapının solundaki blokta elinde balta ve kemerinde kılıç taşıyan miğferli, savaşçı görünümlü bir tanrı kabartması bulunuyor. (Eserin orijinali Ankara Anadolu Medeniyetleri Müzesi'nde).

Yerkapı: Şehrin surlarının güney sınırını oluşturan Yerkapı, yapay bir yığma set aslında. Bu yığma set üzerinden geçen surun, orta bölümünde Sfenksli Kapı ve bunun hemen altında da Potern adı verilen, 70 metre uzunluğunda bir tünel var. Şehrin güney sınırını oluşturan toprak yığma setin eğik dış yüzü taş döşemelerinden oluştuğundan kesik bir piramit görünümünde. Kült törenleri veya geçitleri için ya da barış dönemlerinde normal şehir kapısı olarak kullanıldığı düşünülüyor. Hattuşa'nın en yüksek yerinde bulunan Yerkapının, koruma amacından ziyade gösteriş amacıyla yapıldığı düşünülüyor. Burayı en verimli şekilde gezebilmek için önerim tünelden geçip sola dönerek doğu merdivenine kadar gidip piramidimsi yığma sete çıkmanız ve Sfenksli Kapıdan geçerek yine şehrin içine dönmeniz olacaktır.

1 No'lu Tapınak: Bu yapı, Hattuşa şehrinin en büyük tapınağıdır ve Hititler açısından en önemli tanrılardan kabul edilen Fırtına Tanrısı ile Güneş Tanrıçasına adanmış. Hattuşa'daki Büyük Tapınak kalıntılarında duran meşhur kübik yeşil taş da yine bu bölümde yer alıyor.

Boğazköy (Boğazkale) Müzesi

^12 Eylül 1966 yılında açılan müze, Çorum'un merkezine biraz uzak sayılabilecek bir noktada; Boğazkale ilçe merkezinde.

^Müzede, Hitit başkenti Hattuşa kazılarında açığa çıkartılan eserler sergileniyor. Zemin kattaki ilk salonda Kalkolitik, Eski Tunç Çağı ve Asur Ticaret Kolonileri Çağı eserleri ile başlayan teşhir düzeni kronolojik olarak Frig, Galat, Roma Dönemi ile devam ediyor ve Doğu Roma Dönemi ile son buluyor.

^Haftanın her günü aşağıdaki dönemlerde ziyaret edebilirsiniz. Müzekart da geçerli.

1 Nisan - 1 Ekim (Yaz Dönemi): 10. 00-19. 00

1 Ekim - 1 Nisan (Kış Dönemi): 8. 00-17. 00

Yerkapı kompleksinin üzerinde açığa çıkartılan Sfenksli Kapıdaki 4 sfenksten biridir ve Hitit imparatorluk Dönemi M.Ö.13. yüzyıla tarihlenmektedir. Sfenks; insan başlı, kanatlı ve aslan gövdelidir ve başında bir tür miğfer bulunuyor.

Hitit Dönemi Gaga Ağızlı Testi: M.Ö.1650-1450

Hitit Dönemi Törensel Kap: M.Ö.1650-1450

Hiyeroglifli Oda Yazıtı: Büyük Kral II. Şuppiluliuma'nın, çeşitli tanrıların desteğiyle birçok ülkeyi ele geçirdiği, yeni şehirler kurduğu ve tanrılara kurbanlar verdiği yazılıdır. Son cümlede de "tanrısal toprak yol"dan söz edilmiş. Yeraltına inen, toprağın altına uzanan bu yolun, kültte önemli rol oynayan yeraltı dünyasının sembolik girişi olduğu düşünülüyor.

Madeni Tablet-Hitit Kralları Antlaşması: Hitit Büyük Kral IV. Tuthaliya ile Tarhuntaşşa Kralı Kurunta arasında yapılan bir antlaşmayı içerir.

Tanrı Başı-Hitit Dönemi M.Ö. 1650-1200

Yazılıkaya Tapınağı

^Hattuşaş (Boğazköy) antik yerleşkesinin 2 km kuzeydoğusunda yer alan, doğal kayalar arasına yapılmış Hitit açık hava tapınağı denebilir. Kayalar arasındaki iki açıklık (A ve B odaları) Hitit tanrılarını resmeden rölyeflerle işlenmiş ve Hitit döneminden kalan en önemli anıtsal eserlerden biri.

^Yazılıkaya “Yeni yıl şenlikleri evi” olarak da anılır. Öyle ki, Hitit kült (dini tören) metinlerine göre yeni yıl ve ilkbahar törenlerinde bir araya gelen tüm tanrılar “fırtına tanrısı’nın evi’nde” toplanırmış.

^Yazılıkaya alanı MÖ 16. yüzyıldan beri kullanılmış. Alandaki kazılar 1931'de Boğazköy ile birlikte başlayıp aralıklı olarak 21. yüzyıla kadar devam etmiş.

^15 Nisan ile 2 Ekim arası (Yaz dönemi) ziyaret saatleri 8:00 – 17:00. 3 Ekim ile 14 Nisan arası (Kış dönemi ) ziyaret saatleri ise08:30 – 16:30

Yazılıkaya A Odası: Hititlerin yeni yılı kutlama törenlerini yaptıkları odadır. Bu odada sağda tanrıçalar, solda ise tanrılar betimlenmiş. Her figürün yanında hiyerogliflerle tanrının adı yazılı. Bu tanrılar, dipteki ana sahneye doğru ilerler gibi gözükür ve ana sahnede de ülkenin en önemli tanrısı olan Fırtına Tanrısı Teşup ile Güneş Tanrıçası Hepat karşılıklı duruyor. Bu kaya odasının en büyük figürü ise, ana sahnenin karşısında yer alan Yazılıkaya'ya M.Ö. 13. yüzyılda şimdiki görünümünü veren Büyük Kral IV. Tudhaliya'nın kabartmasıdır.

Yazılıkaya B Odası: Dar bir geçitten girilen B odasının M.Ö. 13. yüzyıl sonlarında IV. Tudhaliya'nın oğlu II. Şuppiluliuma tarafından, ölen babasının anısına yaptırıldığı tahmin ediliyor. Benzeri A Odasında da olan 12 yeraltı tanrısı, yüksek sivri külahlı, kısa etekli olup, omuzlarında orak biçimli kılıç taşıyor. Bunların karşısında kabzası üzerinde 4 aslan figürü ve en üstte sivri külahlı insan başlı büyük bir kılıç yer alıyor. Kabartmanın yeraltı tanrısı Nergal'in tasviri olduğu rivayet ediliyor.

Alacahöyük Örenyeri & Müzesi

^Atatürk’ün emriyle Türk Tarih Kurumu adına 1935 yılında başlatılan Alacahöyük kazısı, Türkiye’nin ilk ulusal kazılarındandır. Aynı zamanda, Hitit medeniyetine dair zengin kalıntılar sunan önemli bir antik kent burası. Hattuşa’dan önce Hititler için dini ve kültürel merkez olan Alacahöyük; büyük surları, kral mezarları ve güneş kurslarıyla ilginizi cezbedecektir...

^Hititler'in önemli bir kültür ve sanat merkezi olan ve 1935 yılında başlayan kazılarda 4 uygarlık açığa çıkarılmış:

*Alacahöyük 1. uygarlık katında Helenistik, Roma, Bizans, Selçuklu-Osmanlı dönemlerine ait eserleri göreceksiniz.

*Alacahöyük 2. uygarlık katında mabed, büyük yapılar, blok evler, sokaklar, su kanalları, şehir suru ve süslü sfenksler yer alıyor. Bu kattaki Sfenksli Kapı mabedin anıtsal geçidi olarak kabul ediliyor.

*Alacahöyük 3. uygarlık katında Eski Tunç Çağı'na (M.Ö. 2500-2000) ait eserlere rastlayacaksınız. Hitit kültürüne kaynaklık eden kültürlerin başında gelen yerli Hatti Uygarlığı’nın aydınlanmasında önemli katkıları olan Eski Tunç Çağı hanedan mezarları da bu çağın en önemli buluntuları olarak biliniyor.

*Alacahöyük 4. uygarlık katında ise Bakır Çağ'ı yani ana toprak üzerine kurulmuş ilk uygarlığı yansıtıyor.

^Sfenkslerin yer aldığı kulelerin iç ve dış yüzleri kabartmalı taş bloklarla süslenmiş. Batıdaki kuledeki kabartmalarda görülen boğa figürü, “Göklerin Fırtına Tanrısı"nı simgeliyor. Bu gibi eserlerin varlığı diğer buluntularla beraber değerlendirildiğinde Hitit mimarlığına ve sanatına ışık tutan Alacahöyük’ün en önemli buluntularının kraliyet mezarları olduğu kabul ediliyor. 

^Çorum müzesinin devamı olan ve 1940 yılında kapılarını açan bu müzeyi haftanın her günü aşağıdaki dönemlerde ziyaret edebilirsiniz.

*Burada Müzekart da geçerli.

*1 Nisan - 31 Ekim (Yaz Dönemi): 8. 00-19. 00

*31 Ekim - 1 Nisan (Kış Dönemi): 8. 00-17. 00

^Müzenin hemen girişindeki açık otoparkın hemen girişinde bir de "Arinna Hitit Pınarı stres giderici su" çeşmesi bulunuyor. Tabelaya kapılıp deneme amaçlı sudan tattığımda stres seviyemin azaldığını söyleyebilirim ancak çeşmeden midir yoksa bölgenin dingin atmosferinden midir bilemedim açıkçası...

^Çorum-Osmancık kara yolunun 27'nci kilometresinde Laçin İlçesi'ne bağlı Kırkdilim köyü istikametine gitmeniz gerekiyor. Yoldan geçenler için araç parkı ve seyir terası da var.

^Bir Helenistik Dönem kaya mezarı olup M.Ö. 2'nci yüzyıla ait olduğu düşünülüyor. Mezar odasının kapısı üzerinde “İkezios” (Ikezius adlı antik Hellenistik bir komutana atfedildiğine inanılıyor) yazısı ve aşı boyasıyla renklenen bir haç motifi göze çarpıyor. Bir dikkat çeken detay da mezar odasının girişinde bulunan oyulmuş ölü şekilleri.

Laçin Kapılıkaya Kaya Mezarı

^Bu kaya mezarları ile ilgili bir gizemli rivayeti de anlatmadan geçmemek lazım: Kapı şeklindeki bir cephenin öbür dünyaya geçişi temsil ettiği, yani buranın bir nevi öteki dünyaya açılan bir geçiş kapısı olduğu söylentisi gizemini hala koruyor...

^Bu arada mezarlara giden yol yapım aşamasında olduğundan uzaktan görmek zorunda kaldım. Çorum’a 27 kilometre uzaklıkta, Laçin ilçesine ise 1 km mesafede bir rotada ancak köy yolu oldukça bozuk ve taşlı olduğundan tavsiyem ana yoldan görmeniz.

^Yerden 100 metre yüksekliğe sahip olan doğal bir kaya üzerine yapılan kaya mezarları, Osmanlı dönemi kalesi olan İskilip Kalesi’nin eteklerinde yer alıyor ve Roma dönemine ait kaya mezarları da bulunuyor.

İskilip Kaya Mezarları

^İskilip adının Asklepios yani sağlık tanrısı anlamına geldiği Paflagonya tarihine ait kitaplarda belirtilmektedir. İskilip MS II. yüzyılda Bitinya, Pontus arasında bulunuyordu.

^Burada dikkat çeken eserlerin başında mezar sütunların başlıklarında oturur vaziyette tasvir edilen aslan figürleri bulunuyor. Sütunların taşıdığı üçgen alınlık üzerinde kabartma olarak yer alan birbirlerine doğru uçar bir vaziyette olan iki eros figürü de yine çarpıcı detayların başında geliyor.

DOĞAL ROTALAR

İncesu Kanyonu

^Yerli halkın "uzun geçit" olarak adlandırdığı bu kanyon özellikle doğa sporları için biçilmiş kaftan.

^İncesu Kanyonu'ndaki kayalıklarda Helenistik Döneme ait su sarnıcı ve duvar kalıntıları bulunuyor. Kanyondaki Tanrıça Kibele'nin kabartması oldukça dikkat çekici. İncesu Kanyonu'ndaki Kybele kabartması, Anadolu'da Hellenistik Döneme tarihlenen Kybele kabrtmalarının en büyüğüdür. Yüksek kayalar üzerinde yer alan kaleye bakar durumda ve bir that üzerinde oturduğu düşünülen tanrıça, sol elinde bir aslan yavrusu tutuyor.

^Trekking yapılabilecek parkur güzergahı; Aydıncık İlçesi Kazankaya Beldesi'nden başlamakta, Çorum-Ortaköy-İncesu Köyü'nde bitiyor. Kanyon ayrıca suyun akış hızının yoğun olduğu dönemlerde rafting yapmaya da uygun.

^Haftanın her günü 8.00-17.00 arasında hem yürüyüş hem de piknik alanları için ziyaret edebilirsiniz.

Kargı Yaylası

^Kargı ilçesinin kuzeyindeki dağlık bir bölgede bulunan bu yayla, tertemiz havasıyla ve bol yeşillikleriyle güzel bir yolculuğa çıkmanızı sağlayacak.

^Burada ayrıca yöre mimarisine uygun yayla evleri de bulunduğundan doğayı iliklerinize kadar hissedeceksiniz...

Yorum ve Önerilerinizi Aşağıya Bırakabilirsiniz!

İçeriklerimi nasıl bulduğunuzu ya da görmek istediğiniz yeni konuları benimle paylaşın ki görüşleriniz, önerileriniz veya eleştirileriniz eşliğinde siteyi birlikte şekillendirelim.